Linux para sa mga nagsisimula: lahat ng kailangan mong malaman

Ang mundo ng mga operating system para sa mga computer kilalang-kilala siyang walang awa. Para sa bawat operating system na nangunguna sa merkado tulad ng Windows at macOS, mayroong dose-dosenang mga hindi kilalang alternatibo na nakikipagpunyagi para sa kahit na angkop na pag-aampon. Ito ay halos parang ang operating system market ay aktibong lumalaban sa pagiging dominado ng isang entity. Sa liwanag ng mapagkumpitensyang tanawin na ito, maaaring maging isang sorpresa na malaman na ang Linux, isang libre at open source na operating system na binuo ng isang komunidad ng mga madamdaming boluntaryo, ay isa na ngayon sa pinakamalawak na ginagamit na operating system sa mundo. Sa katunayan, malamang na ginagamit mo ito araw-araw nang hindi nalalaman. Ano nga ba ang Linux, bakit ito naging matagumpay at ano ang kinabukasan nito? Magbasa para malaman…

Isang maliit na kasaysayan

Ang Linux ay isang open source na operating system na nilikha ng isang developer na pinangalanan Linus B Torvalds noong 1991. Ang pangalan ng Linux ay nagmula sa katotohanan na ang system ay binubuo ng maraming iba't ibang mga tool sa programming na lahat ay nagtutulungan tulad ng "isang grupo ng mga Lego brick." Sa totoo lang, nilikha ang Linux bilang kapalit ng isa pang operating system na tinatawag na Minix. Orihinal na binalak ni Torvalds na gamitin ang Minix sa kanyang computer ngunit, dahil sa mahigpit na mga patakaran sa paglilisensya, hindi ito nagawa. Samakatuwid, nagsimula siyang bumuo ng isang alternatibong operating system mula sa simula na libre at open source.

Sa mga unang araw nito, ginamit ang Linux halos eksklusibo ng mga programmer ng akademikong mundo. Ginamit din ng mga kumpanya ang operating system para lamang sa mga napaka-espesyal na aplikasyon. Walang malawakang pag-aampon sa mga karaniwang gumagamit ng computer. Gayunpaman, noong 2001, ang katanyagan ng Linux ay nagsimulang lumago nang malaki. Noon ay gumawa ang mga developer ng Linux ng bersyon ng operating system na gumagana sa mga Intel-based na computer. Nang maglaon ay nakilala ito bilang "Linux Kernel" at ang pinakasikat na bersyon ay kilala pa rin sa pangalang ito.

Ano ang Linux?

Ang Linux ay isang kernel, bagama't ginagamit din ito bilang isang pangalan upang italaga ang open source na operating system batay sa Unix operating system, bagaman hindi ito isang inapo nito, ngunit isang clone. Ang Linux ay orihinal na isinulat ng isang programmer na nagngangalang Linus Torvalds, ngunit kalaunan ay ginawa niyang pampubliko ang kanyang code, na nagpapahintulot sa iba pang mga programmer na mapabuti at palawigin ito. Ibinahagi ng mga programmer na ito ang kanilang code sa iba pang bahagi ng mundo at ipinanganak ang open source na komunidad ng Linux. Ginagawa ng Linux ang lahat, mula sa mga desktop computer hanggang sa mga supercomputer, mobile phone, at kahit ilang uri ng spaceship. Karamihan sa mga tao ay gumagamit ng Linux araw-araw nang hindi man lang ito nalalaman. Halimbawa, ang Android ay nakabatay sa isang binagong bersyon ng Linux, gayundin ang Chrome operating system, na nagpapagana sa mga Chromebook. Ang mga kumpanya tulad ng Amazon at Microsoft, pati na rin ang mga pamahalaan sa buong mundo, ay gumagamit ng Linux.

Mga variant ng Linux (mga distribusyon o distro)

Mayroong maraming mga pagkakaiba-iba ng Linux, ngunit ang pinakasikat ay Debian, Ubuntu at Red Hat…

• Ang Debian ay isang pamamahagi ng Linux na pangunahing ginagamit para sa mga server, kagamitan sa network, at iba pang uri ng imprastraktura.
• Ang Ubuntu ay isa sa pinakasikat na distribusyon ng Linux na ginagamit ng mga gumagamit ng desktop. Ginagamit din ito para sa mga bagay tulad ng mga Internet of Things device at higit pa.
• Ang Red Hat ay isang komersyal na pamamahagi ng Linux na pangunahing ginagamit ng mga negosyo. Hindi tulad ng Ubuntu, hindi ito libre gamitin.

Mga kalamangan at disadvantages

Ang Linux ay isang open source na operating system na mayroon maraming positibong katangian. Isa sa pinakamalaking bentahe ng paggamit ng Linux ay libre itong i-download at gamitin. Nangangahulugan ito na sa sandaling mayroon kang pag-install ng Linux sa iyong device, walang mga patuloy na gastos. Dagdag pa, hindi mahalaga kung anong uri ng computer ang mayroon ka: Gagana ang Linux sa mga Mac, PC, laptop, at higit pa. Ang Linux ay ligtas din. Ito ay dahil sa katotohanan na mayroong isang malaking komunidad ng mga developer na nagtatrabaho upang ipagtanggol laban sa mga pag-atake ng hacker sa lahat ng oras. Binibigyang-daan ka rin ng Linux na ayusin ang ilang partikular na setting upang maging mas mahusay. Halimbawa, maaari mong baguhin kung paano sine-save ang data sa iyong device at kung gaano kadalas awtomatikong nag-a-update ng mga app ang iyong device. Ang isa pang bentahe ng paggamit ng Linux ay maaari itong magamit para sa maraming iba't ibang mga gawain. Ito ay dahil mayroong maraming iba't ibang mga variation ng Linux na maaaring magamit para sa isang bilang ng mga application.

Isa sa mga pangunahing kahinaan ng paggamit ng Linux ay hindi ito nagpapatakbo ng ilang partikular na programa na ginagamit ng mga gumagamit ng Windows at macOS. Kabilang dito ang iTunes, QuickBooks, ilang email application, at ilang anyo ng Adobe program. Gayunpaman, mayroong maraming iba't ibang mga variation ng Linux na bumubuo para dito sa pamamagitan ng pagsasama ng mga tampok na ito sa kanilang sariling operating system.

Bakit ito sikat?

Linux pala yun ay napakapopular sa pagitan ng mga developer at system administrator. Binibigyang-daan sila ng open source na modelo ng Linux na malayang magbahagi ng code, matuto sa isa't isa, at makipagtulungan sa mga proyekto. Sa maraming mga kaso, nangangahulugan ito na ang Linux ay naging perpekto sa paglipas ng panahon, ang produkto ng mga pagsisikap at mga insight ng libu-libong pinakamahusay at pinakamaliwanag sa industriya. Dahil ang Linux ay open source, ito ay itinuturing na isang ligtas at etikal na pagpipilian para sa paggamit ng gobyerno at institusyonal. Mayroon din itong ganap na transparent na code base, na ginagawang madali ang pag-audit ng mga potensyal na kahinaan. Gayundin, ang Linux ay libre upang i-download at ipamahagi, na ginagawa itong napaka-abot-kayang para sa mga organisasyon sa lahat ng laki. At habang ang Linux ay itinuturing na isang enterprise-grade operating system, mayroon din itong malawak na hanay ng kakayahang magamit at mga opsyon sa pagpapasadya.

Saan mo mahahanap ang Linux?

Depende sa kung sino ang tatanungin mo, ang Linux ay matatagpuan sa isang malawak na hanay ng mga lugar. Depende sa kung paano tinukoy ang Linux, ang operating system ay matatagpuan sa isang malaking bilang ng mga device at piraso ng software. Ang Android, halimbawa, ay batay sa isang Linux kernel. Gayundin ang OpenSSH server. At ang Linux ay ginagamit sa lahat ng Macintosh computer ng Apple, pati na rin ang MacOS operating system nito. Upang maging mas tiyak, ito ang mga lugar kung saan makikita ang Linux:

• Mobile: Android, Firefox OS, Sailfish OS, Ubuntu Touch
• Mga desktop computer: Mga Apple computer, at PC
• Mga server ng Linux
• Iba pa: mga smart watch, smart TV (webOS at Tizen), Cisco router, Tesla cars, at marami pang iba.

Isang maaasahang hinaharap

Kahit na hindi nito nasakop ang larangan ng PC, ang Linux ay may magandang kinabukasan. Sa totoo lang, mahirap hulaan ang hinaharap ng anumang teknolohiya o produkto. Ngunit isang bagay ang tila tiyak: Ang katanyagan ng Linux ay hindi mamamatay anumang oras sa lalong madaling panahon. Sa lahat ng pamumuhunan at momentum sa likod ng Linux, ang open source na operating system ay malamang na patuloy na lumawak sa mga bagong merkado at mga kaso ng paggamit. Bilang isang malayang ipinamamahagi at open source na produkto, ang Linux ay malamang na patuloy na mag-evolve sa mabilis na bilis, marahil ay sumasanga pa sa mga makabagong bagong operating system.

Konklusyon

Ang Linux ay isang operating system na nagbago ang paraan ng pakikipag-ugnayan sa teknolohiya. Ito ay ginamit sa loob ng maraming taon at ginagamit pa rin ngayon ng maraming kumpanya sa buong mundo. Nagamit na rin ito sa maraming produkto na ginagamit namin araw-araw, gaya ng aming mga telepono, relo, at maging mga sasakyan. Ang kasaysayan ng Linux ay tiyak na isang kawili-wili at patuloy na magiging napakahalaga sa atin sa hinaharap. Ngayong alam mo na kung ano ang Linux, kung bakit ito napakasikat, at kung saan mo ito mahahanap, ang susunod na hakbang ay subukan ito para sa iyong sarili.